Zalety traceability według badania DEMATEL

Swój przegląd podparli wiedzą ekspertów w dziedzinie łańcucha dostaw, produkcji i logistyki. Niniejszy artykuł powstał na podstawie wyników tych badań.

Motywatory traceability

Traceability stanowi odpowiedź na liczne problemy i zapotrzebowania w produkcji i dostawach. Motywatory wdrażania identyfikowalności w firmach wyodrębniono i podzielono na dwie grupy. Pierwsza z nich, to tzw. "influence group" – 4 przyczyny wdrożenia traceability. Druga, obejmująca 8 elementów to tzw. "influenced group" – grupa efektów, silnie podatnych na zmiany dokonujące się w "influence group". Wyniki badania zwizualizowano zgodnie z założeniami metody DEMATEL (DEcision Making Trial and Evaluation Laboratory of the Science and Human Affairs Program), czyli metody poddawania próbom i ewaluacji procesów podejmowania decyzji. W wyniku badań powstała wizualizacja wspomnianych już czynników oraz ich hierarchizacja pod względem skuteczności.

Przyczyny i efekty

Grupa przyczyn obejmuje: jakość i bezpieczeństwo żywności, regulacje prawne, agroterroryzm oraz certyfikacje. W procesie decyzyjnym firmy powinny być brane pod uwagę jako pierwsze, gdyż zmiany dotyczące tych czynników wpłyną później na grupę efektów.

Grupa efektów składa się z następujących elementów: przewaga konkurencyjna, zrównoważony rozwój, śledzenie dóbr, dobrostan zwierząt, systemy teleinformatyczne, optymalizacja produkcji, jakość informacji oraz przekaz informacji.

Grupę przyczyn identyfikuje się jako ważniejszą, jako że zmiany wprowadzone w reprezentujących ją obszarach niemal gwarantują skutki dla całości motywatorów traceability. W przypadku, gdy zmiany zachodzą w grupie efektów, nie jest pewne, czy wpłynie to na resztę czynników.

Wizualne efekty metody DEMATEL

Wszystkie motywatory naturalnie pociągają za sobą konkretne działania, które ostatecznie prowadzą do wdrożenia elementów identyfikowalności. Pełnię procesu przedstawia tabela stworzona dzięki metodzie DEMATEL.

Źródło: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214317318303433#!

Skąd jednak te a nie inne elementy wzięły się w zaprezentowanej tabeli? Jak konkretnie wygląda ich związek z traceability i co pozwalają osiągać podjęte w związku z nimi działania?

Zalety traceability

• Jakość i bezpieczeństwo żywności – skuteczna identyfikowalność zapewnia bezpieczeństwo i jakość żywności, ponieważ jej mechanizmy ukierunkowane są na łagodzenie skutków sytuacji kryzysowych dla wyżej wymienionego bezpieczeństwa. W dalszej kolejności przedsiębiorstwa wdrażają systemy pozwalające szybko i bez nadmiernych kosztów wycofać z rynku niespełniające norm produkty.
• Regulacje prawne – wiele państw wprowadziło już obowiązek wdrażania systemu traceability w łańcuchu dostaw żywności. Wprowadzenie identyfikalności jest zatem narzuconym przez prawo obowiązkiem przedsiębiorstw.
• Agroterroryzm – agroterroryzm definiuje się jako celowe narażenie żywego inwentarza lub łańcucha produkcji żywności na działanie czynników niszczących lub chorobotwórczych z zamiarem wywołania destabilizacji lub strachu. Traceability jest skuteczną metodą przeciwstawiania się agroterroryzmowi.
• Certyfikacje – wiele procesów certyfikacji (dla np. produktów organicznych, fair trade, zrównoważonego rozwoju) wymaga szczegółowych informacji o produktach i procesach. Traceability daje możliwość szybkiego i stałego dostępu do tych danych.
• W grupie efektów rozpoznaje się następujące kategorie motywatorów:
• Przewaga konkurencyjna – wdrożenie traceability poprawia akceptowalność produktu, jakość informacji o nim oraz jakość informacji o procesie (np. dobre praktyki w produkcji lub w uprawie). Przez to wzrasta przewaga konkurencyjna danego przedsiębiorstwa i wspierany jest proces decyzji klienta co do zakupu.
• Zrównoważony rozwój – traceability wzmaga transparentność w łańcuchu dostaw żywności, co pozytywnie wpływa na ekonomiczne (poprzez zredukowanie ilości towaru wycofanego), socjalne (poprzez wzrost dobrobytu) oraz środowiskowe (poprzez redukcję odpadu) aspekty. Dodatkowo traceability jest niezbędne do uzyskania certyfikacji o zrównoważonym rozwoju.
• Śledzenie dóbr – poprzez wysoko rozwiniętą technologię identyfikowalności (takie jak system identyfikowalności radiowej, DNA, kody kreskowe) partnerzy uczestniczący w łańcuchu dostaw mogą śledzić swoje produkty. Zaawansowane technologie zapewniają dokładność informacji oraz prędkość ich pozyskiwania, wzmagają kontrolę zasobów, redukują błędy w zapisach oraz zmniejszają czas i koszt zapisu danych.

• Dobrostan zwierząt – konsumenci są coraz bardziej świadomi kwestii humanitarnego traktowania zwierząt oraz ich dobrostanu, a także wykazują chęć ponoszenia kosztów finansowych w tym względzie. Wdrożenie identyfikowalności zapewnia większą gwarancję wiarygodnego informowania konsumentów o ochronie środowiska i dbaniu o dobro zwierząt w danym przedsiębiorstwie.
• Systemy teleinformatyczne – system ICT to zbiór komponentów niezbędnych do wydajnego generowania i przetwarzania danych. Systemy teleinformatyczne zbierają dane wykorzystywane do tworzenia identyfikowalności dla produktów w łańcuchu dostaw.
• Optymalizacja produkcji – traceability usprawnia koordynację członków łańcucha dostaw, co w konsekwencji prowadzi do bardziej efektywnego planowania produkcji. Towarzyszy temu wzmocniona kontrola wewnętrzna oraz redukcja zapisu zbędnych informacji.
• Jakość informacji – to zagadnienie zawiera w sobie aspekty takie jak: dokładność, adekwatność, wiarygodność oraz stosowność pory wymienianych informacji. Dzielenie się wysokiej jakości danymi pozwala uniknąć tzw. efektu byczego bicza (ang. Bullwhip effect), czyli zniekształcenia popytu, którego siła wzrasta w górnych częściach łańcucha dostaw.
• Przekaz informacji – traceability pozwala na dzielenie się informacjami wewnątrz spożywczego łańcucha dostaw w celu zwiększenia koordynacji pracy członków oraz łagodzenia skutków efektu byczego bicza.

Metody badawcze

Motywatory traceability wyodrębniono na podstawie literatury naukowej, jednak do pogrupowania ich oraz odnalezienia łączących je relacji skorzystano z pomocy panelu eksperckiego. W jego skład weszło pięciu specjalistów do spraw produkcji, logistyki oraz zarządzania a także trzech pracowników akademickich związanych z badaniami dotyczącymi spożywczego łańcucha dostaw. Eksperci poddali ewaluacji wymienione wyżej aspekty motywujące wdrażanie identyfikowalności. Dzięki ich współpracy możliwe było rozdzielenie motywatorów na grupy przyczyn i efektów a także ustalenie hierarchii.

Zalety traceability - ewaluacja

Wśród grupy przyczyn najważniejszymi motywatorami okazały się:

- Jakość i bezpieczeństwo żywności – to element niemal bezdyskusyjnie najbardziej kluczowy. Wpływa globalnie na ludzkość, gdyż konsumenci mogą chorować lub nawet umierać z powodu spożycia niebezpiecznych produktów. Za jakość i bezpieczeństwo żywności odpowiadają wspólnie rządy, instytucje certyfikujące, producenci, wytwórcy, gałąź logistyki, dystrybutorzy i konsumenci. Traceability wspiera ich działania, informując o pochodzeniu żywności, jej przetwarzaniu, transporcie oraz magazynowaniu.

- Regulacje prawne znalazły się na drugim miejscu w grupie przyczyn. W związku z jakością i bezpieczeństwem wprowadza się prawne obostrzenia w celu efektywnego działania traceability w łańcuchu dostaw żywności. Legislacja jest bardzo efektywnym mechanizmem wprowadzania zmian w strukturach i procedurach, a więc odgrywa kluczową rolę w implementacji traceability. Dowodem na to może być porównanie Stanów Zjednoczonych, w których traceability nie jest obligatoryjne, oraz Unii Europejskiej prawnie wymagającej wdrażania identyfikowalności. W USA choroby wywołane przez żywność dotykają aż 16,7% społeczeństwa, podczas w Unii jest to zaledwie 1%.

Wśród grupy efektów najbardziej podatny na zmiany, a więc najczęściej brany pod uwagę przez ekspertów był aspekt przewagi konkurencyjnej. Nie stanowi on kluczowego motywatora dla wprowadzenia traceability, zidentyfikowano go jednak jako zmienną zależną od największej ilości przyczyn i kwalifikuje się przez to jako jedna z głównych zalet traaceability. Stąd jego najwyższa pozycja w drugiej wyodrębnionej grupie.

Wnioski badania DEMATEL

Jakie są wnioski z badania DEMATEL?

Przedsiębiorstwom uczestniczącym w łańcuchu produkcji żywności często trudno jest zidentyfikować problemy oraz przeszkody hamujące ich rozwój. Traceability nie tylko jest zalecane wszystkim przedsiębiorstwom związanym z branżą spożywczą, ale również prawnie wymagane w związku z Rozporządzeniem 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady. Słuszność wdrożenia tej metody jest zatem niekwestionowana.

Wielu przedsiębiorców nadal jednak nie dostrzega profitów, jakie mogą wyniknąć dla ich biznesu z wdrożenia identyfikowalności. Dzięki metodzie DEMATEL jasno określone zostały nie tylko przyczyny ale również zalety traceability: jest ono wszakże odpowiedzią na pewne trudności i nowe potrzeby. Z tego powodu warto potraktować listę wyodrębnionych motywatorów jako ankietę: zatrzymać się przy każdym punkcie i pomyśleć – czy moja firma ma z tym problem? Czy tego jej brakuje? Czy właśnie to staram się osiągnąć? Jeśli na któreś z tych pytań odpowiedź brzmi „tak” – zwrócenie się do firmy informatycznej w celu implementacji traceability staje się oczywistym kolejnym krokiem.

Źródło: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214317318303433

Poznaj produkt Traceability

Chcesz wiedzieć więcej o naszych produktach? Sprawdź Moduły KORSOL.

Zapraszamy do sekcji Artykułów oraz do polubienia naszego profilu na Facebooku.